[118] Antony Bergmeijer - 1706/1707 Osnabruck - buried 22 March 1759 Amserdam. Merchant in animals. Between 1737 and 1742 he became inkeeper in Blauw Jan.

[150] BLAUW JAN = Jan Barentszn Westerhof - born Oldenburg (Germany); left Amsterdam 1701 without drum or trumpet.
Under his name was known during the 18th century a menagerie in an inn "de Hoop" at the Kloveniersburgwal, Amsteram (now "gebouw van de werkende stand"). It had been founded before 1698 by Jan Baretsz Westerhof and lasted till about 1784. Here, under different owners, all sorts of living animals from foreign countries could be admired, together with misformed men and other curiosities. The library "Artis" contains a bound Ms. by Jan Velten, of about 1700, with pictures of the animals shown here and elsewhere. It mentions as the first owner Jan (Barentsz) Westerhof (or Westerhoft) or Jan Blauw or Blauw Jan. A later occupant was Anthony Bergmeijer or Bergmeier who furnished animals all over Europe.
Animals were ordered here for the menageries of Versailles and Schonbrunn.

Bron: "Zoo, a history of zoological gardens in the west"

In the eighteenth century, fixed menageriers were also created in the largest tows, initially in Amsterdam, the hub of animal importation into Europe. Blaauw Jan, an establishment named after a blue-dye factory which had previously occupied the building, was a menagerie-cum-inn which presented animals in wire cages. The public paid an entry fee, could drink beer or wine, and could stay as long as they wished. The manager brought animals from all over the world to the town Kermis and then sold them into Europe, for example to Schonbrunn's new menagerie in 1752.

Data afkomstig van https://onh.nl/verhaal/amsterdam-de-menagerie-van-blauw-jan

De collectie van Blauw Jan

De herberg van Blauw Jan lag aan de Amsterdamse Kloveniersburgwal. Vanaf ongeveer 1675 ontstond daar een klein dierentuintje. Tegen betaling van vier stuivers kregen de nieuwsgierigen toegang tot de binnenplaats waar een grote voliere stond vol exotische vogels. Bij de kabinetten met 'rariteiten' en 'naturalien' konden ze zich vergapen aan flessen waarin menselijke en dierlijke foetussen in alcohol werden bewaard, opgezette dieren en laden vol hoorns, schelpen en insecten. In de loop van de tijd groeide de verzameling steeds verder uit. Er kwamen leeuwen, tijgers, panters en apen. En zelfs bijzondere mensen: midden achttiende eeuw woonden in de herberg de 2,64 meter lange reus Cajanus en de dwerg Wybrand Lolkes, slechts 29 duim oftewel zo'n 75 centimeter hoog. In het najaar van 1764 was er een echte Mohawk Indiaan te zien, in traditioneel kostuum. Deze Sychnecta zou in de zomer van 1765 weer terugkeren naar zijn Mohawk Vallei in Noord-Amerika.

Herkomst collectie Blauw

Jan Blauw Jan kon zo'n bijzondere verzameling aanleggen dankzij de bloeiende internationale handel in die tijd. Amsterdam was het centrum van de mondiale economie. Schepen overal vandaan meerden hier aan. De imposante schepen van de Verenigde Oost-Indische Compagnie voeren op Azie, die van de West-Indische Compagnie op Afrika en Amerika. Bij terugkeer namen ze de meest exotische zeldzaamheden mee. Eenmaal terug in Amsterdam verkochten de zeelieden hun bijzondere vondsten aan de vele gretige verzamelaars die ze in hun rariteitenkabinetten te pronk stelden. Ook kwamen de (opgezette) dieren terecht bij rondreizende tentoonstellingen, die de kermissen en jaarmarkten aandeden. Of ze werden aangekocht door herbergen die met de exotische verzameling extra klandizie hoopten aan te trekken. In Amsterdam waren er meerdere: zo pronkte de Witte Oliphant bij de Botermarkt (nu het Rembrandtplein) met een tapir uit Zuid-Amerika, een gigantische zeeschildpad en een zeepaard. Maar het was vooral de herberg van Blaauw Jan die de aandacht trok. Door heel Europa was de herberg bekend. De Russische Tsaar Peter de Grote bezocht de collectie in 1698 en vele internationaal hoogstaande wetenschappers kwamen langs. De uitbaters van de herberg stelden niet alleen tentoon, maar verkochten bovendien voor (grof) geld dieren en voorwerpen door aan onder meer het Franse, Zweedse en Haagse hof.

Het einde van Blauw Jan

In 1784 viel het doek voor de menagerie aan de Kloveniersburgwal. Het dierentuintje was in verval geraakt. Veilig was het er ook niet bepaald. Volgens een reiziger die Blauw Jan in 1762 bezocht, waren de twee leeuwen in de huiskamer van de waard ondergebracht. Slechts door een dun lattenwerk waren de wilde beesten afgescheiden van de rest van het woonvertrek. Vanwege de Vierde Engelse Oorlog (1780-1784) stokte bovendien de aanvoer van nieuwe dieren. En de VOC en WIC stelden als handelsmaatschappijen niet veel meer voor. De collectie van Blauw Jan werd overgenomen door de dierenhandelaar Anthony van Aken. Hij richtte er een menagerie in Rotterdam mee in. Voor 23.000 gulden werd de herberg verkocht aan Frans Soukes, die er een winkel en magazijn voor aardewerk vestigde. Het gebouw zou uiteindelijk verdwijnen. Op Kloveniersburgwal 87-89 is nu theater De Doelenzaal te vinden. Alleen de bronzen reptielen ver weg bij het Leidseplein herinneren nog aan de bijzondere herberg.

Bron http://alleamsterdamseakten.nl/artikel/1750/de-mannenleeuw-van-blaauw-jan/ 

Op 16 augustus 1737 verkocht Jan Hendrik Mets, kastelein in herberg de Hoop, beter bekend als Blaauw Jan aan de Kloveniersburgwal, de inboedel, inclusief 'gediertens', aan zijn opvolger Anthonij Bergmeijer. Verkocht werden onder meer acht rode en één blauwe 'ravens' (ara's), samen 400 gulden, een witte kakketoe voor 70 gulden en drie apen voor 55 gulden. Verreweg het duurste dier was een 'manne leeuw', die voor niet minder dan drieduizend gulden genoteerd staat. Voorwaarde was wel dat het dier gezond geleverd zou worden. De waarde van dit roofdier laat zien dat hij een belangrijke trekpleister van de beroemde herberg moet zijn geweest. 

Onder leiding van Bergmeijer werd de menagerie flink uitgebreid en bij iedere bijzondere 'aanwinst' plaatste de kastelein een advertentie in de krant. Zo kon men zich in 1738 vergapen aan een 'wild woutdier onlangs uit Oostindien gekomen, nooit hier te land meer gezien' en in 1743 aan twee 'wonderlijke zeedieren'. Steeds vaker werden er ook mensen tentoongesteld zoals de 'reus' Cajanus en de 22-jaar oude Fries Wybrant Lolkes, 'naeuwelijks 29 duijmen hoog' . Beiden mannen zijn te zien op de bekende prent van Theodorus Crajenschot uit 1751. Lolkes is ook te zien op een prent van C.F. Fritsch uit 1767. Pieter Barbiers maakte een tekening van Sychnecta, een mohawk uit Noord-Amerika, uit notariële akten blijkt dat Sychnecta onder valse voorwendselen naar Europa was gelokt en verkocht aan de weduwe Bergmeijer.

Op de prent van Crajenschot staan diverse roofdieren waaronder een vrouwtjes- en mannetjesleeuw. Die laatste moet alweer een nieuwe leeuw zijn geweest want in oktober 1744 plaatste Bergmeijer in diverse kranten een advertentie waarin hij niet alleen melding maakt van het overlijden van zijn 'niet minder schoonen dan kostbaaren Afrikaansen leeuw' in juni, maar ook dat hij op 26 oktober 'wederom tot zeer hoogen prijs' een leeuw heeft kunnen kopen, ditmaal een 'Barbarijsen Leeuw, in soort niet minder schoon dan de voorigen'.

last updated: 24-09-2019